Τι είναι η δερματίτιδα εξ επαφής;
Δερματίτιδα εξ επαφής είναι η φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος όταν έρχεται σε επαφή με ορισμένες ουσίες. Μπορεί να είναι ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής και αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής.
Ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής
Προκαλείται όταν έρχεται το δέρμα σε επαφή με ερεθιστικές / τοξικές χημικές ουσίες. Εμφανίζεται μετά από μια και μόνο έκθεση στην υπεύθυνη χημική ουσία που είναι τοξική για το δέρμα. Η εμφάνιση της εξαρτάται από την συγκέντρωση της υπεύθυνης χημικής ουσίας και εμφανίζεται σε όλους τους ανθρώπους. Εξαρτάται επίσης από την διαπερατότητα και το πάχος του δέρματος. Μπορεί να είναι τόσο έντονη η αντίδραση στην χημική ουσία ώστε να προκληθεί νέκρωση του δέρματος. Στην ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής η φλεγμονή εντοπίζεται μόνο στην περιοχή της έκθεσης στην χημική ουσία και δεν εξαπλώνεται στο γύρω δέρμα. Τα χέρια είναι η περιοχή που προβάλλεται συχνότερα.
Οι συνηθέστεροι ερεθιστικοί / τoξικοί παράγοντες είναι :
- Σαπούνια, απορρυπαντικά, καθαριστικά χεριών χωρίς νερό
- Οξέα και αλκάλια (σε μεγάλες πυκνότητες προκαλούν χημικό έγκαυμα) : υδροφθορικό οξύ, τσιμέντο, χρωμικό οξύ, φώσφορος, οξείδιο του αιθυλενίου, φαινόλη, άλατα μετάλλων.
- Βιομηχανικά διαλυτικά : διαλυτικά πίσσας, πετρέλαιο, χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες, αλκοολικά διαλυτικά, αιθυλενογλυκόλη, αιθέρας, νέφτι, αιθυλαιθέρας, ακετόνη, διοξείδιο του άνθρακα, DMSO, διοξάνη, στυρένιο.
- Φυτά : φυτά με γαλακτώδεις χυμούς, δηλητηριώδης κισσός, τσουκνίδα, φραγκοσυκιά, συκιά, πιπεριές, καψαϊκίνη.
- Άλλα : fiberglass, μαλλί, τραχιά συνθετικά ρούχα, υφάσματα επιβραδυντικά φωτιάς, χαρτί “NCR”
Είναι τεράστιας σημασίας η αποφυγή της επαφής με την υπεύθυνη χημική ουσία λαμβάνοντας προστατευτικά μέτρα όπως να φοράμε προστατευτικά γυαλιά, ασπίδες, και γάντια. Αν έρθουμε σε επαφή με ύποπτη ουσία ξεπλένουμε το σημείο επαφής με άφθονο νερό.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση γίνεται με τοπικά κορτικοστεροειδή ή αναστολείς καλσινευρίνης σε συνδυασμό με μαλακτικά σκευάσματα.
Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής
Είναι ένα από τα πιο ενοχλητικά και δαπανηρά δερματικά προβλήματα. Προκαλείται όταν το δέρμα έρχεται σε επαφή με αλλεργιογόνα. Η πρώτη έκθεση σε αλλεργιογόνο οδηγεί σε ευαισθητοποίηση. Η ευαισθητοποίηση ανάλογα με την ισχύ του αλλεργιογόνου εμφανίζεται από μια εβδομάδα έως μήνες ή χρόνια. Όταν ο ασθενής ευαισθητοποιηθεί κάθε επόμενη έκθεση στο αλλεργιογόνο προκαλεί την φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος η οποία δεν εντοπίζεται μόνο στην περιοχή επαφής αλλά και στο γύρω δέρμα.
Τα συχνότερα αλλεργιογόνα επαφής είναι :
- Nickel sulfate (σε μεταλλικά στοιχεία ρούχων, κοσμήματα, καταλυτικούς παράγοντες)
- Neomycin sulfate (σε φαρμακευτικές κρέμες και αλοιφές)
- Balsam of Peru (σε τοπικά φάρμακα)
- Fragrnce mix (σε αρώματα και καλλυντικά)
- Thimerosal (σε αντισηπτικά)
- Sodium gold thiosulfate (σε φάρμακο)
- Formaldehyde (σε απολυμαντικά, θεραπευτικούς παράγοντες, πλαστικά)
- Quaternium-15 (σε απολυμαντικά)
- Bakitracin (σε φαρμακευτικές αλοιφές, πούδρες)
- Cobalt chloride (σε τσιμέντο, γαλβανισμό, βιομηχανικά έλαια, ψυκτικούς παράγοντες, σκιές ματιών)
- Methyldibromo glutaronitrile, phenoxyethanol (σε συντηρητικά, καλλυντικά)
- Carba mix (σε καουτσούκ, latex)
- Paraphenylendiamine (σε μαύρες ή σκούρες βαφές υφασμάτων, μελάνια εκτυπωτών)
- Thiuram (σε καουτσούκ)
- Parahydroxybenzoic acid ester (σε συντηρητικά τροφίμων)
- Propylene glycol (σε συντηρητικά, καλλυντικά)
- Procaine, benzocaine (τοπικά αναισθητικά)
- Sulfonamides (φάρμακα)
- Turpentine / νέφτι (σε διαλυτικά, γυαλιστικά παπουτσιών, μελάνια εκτυπωτών)
- Mercury salts (σε απολυμαντικά, εμποτισμό)
- Chromates (σε τσιμέντο, αντιοξειδωτικά, βιομηχανικά έλαια, σπίρτα, δερμάτινα είδη)
- Parabenes (σε βιοκτόνα, συντηρητικά)
- Cinnamic aldehyde (σε αρώματα)
- Pentadecylcatechols (σε φυτά πχ δηλητηριώδης κισσός)
Η θεραπεία γίνεται με τοπικά κορτικοστεροειδή, φωτοθεραπεία, συστηματικά κορτικοστεροειδή, κυκλοσπορίνη ή αλιτρετινοίνη.
Οποιαδήποτε χρόνια δερματίτιδα / έκζεμα που διαρκεί πάνω από 3 μήνες ή συνεχίζει να υποτροπιάζει θα πρέπει να ελέγχεται με patch test ώστε να αναγνωριστούν τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα και να απομακρυνθούν.