Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα;
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια μορφή εκζέματος. Το δέρμα εμαφανίζει στοιχεία φλεγμονής (ερυθρότητα, οίδημα, απολέπιση και κνησμό). Είναι μια συχνή νόσος που προσβάλλει το 10-15% των παιδιών και το 3-5% των ενηλίκων. Στις μεγάλες πόλεις και τις βιομηχανικές χώρες είναι πιο συχνή συγκριτικά με τις αγροτικές περιοχές. Η ατοπική δερματίτιδα είναι πολύ πιο συχνή από ότι πριν 30 χρόνια. Δεν είναι μεταδοτική νόσος.
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια μακροχρόνια νόσος. Αρχίζει στην βρεφική ηλικία και με την πάροδο του χρόνου βελτιώνεται. Το 10-20% των παιδιών εμφανίζει ατοπική δερματίτιδα, ωστόσο με την πάροδο του χρόνου σταδιακά υποχωρεί και στους ενήλικες η ατοπική δερματίτιδα εμφανίζεται μόνο στο 1-3 %.
Δεν είναι σαφές τι προκαλεί την ατοπική δερματίτιδα. Στην αιτιολογία εμπλέκονται κληρονομικοί και επίκτητοι παράγοντες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, όπως η δυσλειτουργία τόσο του ανοσολογικού συστήματος όσο και του δερματικού προστατευτικού φραγμού. Σε ένα μεγάλο ποσοστό στην ατοπική δερματίτιδα υπάρχει μια αλλεργική δυσλειτουργία σε γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, και άλλα αλλεργιογόνα. Δεν προκαλείται από τροφές, αλλά μπορεί να επιδεινώνεται από αυτές. Δεν είναι αλλεργία σε ένα αλλεργιογόνο αλλά σε πολλά.
Η ατοπική δερματίτιδα έχει εξάρσεις και υφέσεις. Ακόμη και σε φάσεις ύφεσης το δέρμα μπορεί να υπεραντιδρά σε μεταβολές θερμοκρασίας, stress ή προιόντα που ερεθίζουν το δέρμα. Οι εκλυτικοί παράγοντες που προκαλούν εξάρσεις είναι οι αλλαγές των καιρικών συνθηκών (χειμώνας), τα ντούς με πολύ ζεστό νερό, τα αφρόλουτρα, τα σκληρά σαπούνια, η ζεστη, τα μάλλινα, τα αρώματα, οι κρέμες σώματος, η εφίδρωση, το συναισθηματικό stress ή ορισμένες τροφές. Επίσης επιδείνωση παρουσιάζεται με βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις.
Ποιές είναι οι εκδηλώσεις της ατοπικής δερματίτιδας;
Το δέρμα παρουσιάζει συμμετρικά ερυθρές μεγάλες κηλίδες φλεγμονής, ενώ είναι ξηρό και κνησμώδες. Εντοπίζεται σε διάφορα σημεία του σώματος και σχεδόν πάντα υπάρχει κνησμός και μερικές φορές πόνος ή αίσθημα καψίματος. Το ξύσιμο των βλαβών μπορεί να προκαλέσει μολύνσεις. Η φαγούρα μπορεί να είναι τόσο μεγάλη που μπορεί να επηρεάζει τον ύπνο.
Σε σοβαρή ατοπική δερματίτιδα διαταράσσεται ο ύπνος του ασθενή, υπάρχει κόπωση, χρόνιο stress και κατάθλιψη. Η νόσος επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους.
Πως αντιμετωπίζεται θεραπευτικά η ατοπική δερματίτιδα;
- Τοπικά κορτικοστεροειδή
- Τοπικά αναστολείς καλσινευρίνης (tacrolimus, pimecrolimus)
- Αντισταμινικά
- Συστηματικά φάρμακα (cyclosporin, methotrexate, azathioprine, mycophenolate)
- Βιολογικοί παράγοντες (dupilumab)
Πως φροντίζεται το ατοπικό δέρμα;
Η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, συνεπώς είναι σημαντικό ο ασθενής να μάθει να φροντίζει το δέρμα του.
- Χρησιμοποιούμε ήπια καθαριστικά χωρίς άρωμα και οχι σαπούνια.
- Αποφεύγουμε παρατεταμένα μπάνια με ζεστό νερό. Προτιμούμε μπάνια με χλιαρό νερό (5-10min) ή ντούς.
- Το μπάνιο μπορεί να είναι καθημερινό ή κάθε δεύτερη ημέρα.
- Μετά το μπάνιο ή ντούς σκουπίζουμε απαλά (ταμποναριστά ή πατητά) το δέρμα και αμέσως εφαρμόζουμε την μαλακτική ή ενυδατική κρέμα που μας εχει συστηθεί. Η συνεχής χρήση του μαλακτικού ενισχύει τον δερματικό φραγμό.
Ο δερματολόγος παίζει ένα πολύ σπουδαίο ρόλο στο χειρισμό αυτής της κατάστασης, διότι πέρα από την κλασσική θεραπευτική αγωγή που θα δώσει στον ασθενή, πρέπει επίσης να τον εκπαιδεύσει ώστε ο τρόπος ζωής που ακολουθεί να μην επηρεάζει αρνητικά την νόσο.